Valpreventie: fit en gezond oud worden

4 oktober ’22

Ouderen die gevallen zijn, zijn vaak bang om opnieuw te vallen. Dit kan ervoor zorgen dat ze bepaalde situaties of activiteiten mijden. Dit kan weer leiden tot eenzaamheid en een slechtere conditie. Valongelukken leveren veel druk op de zorg en brengen hoge maatschappelijke en zorgkosten met zich mee. Zo zijn na een val de wijkverpleging, de SEH, het ziekenhuis, revalidatiecentrum, apotheek, huisarts, WMO, thuiszorg, paramedici, welzijnsadviseurs en de mantelzorger betrokken.

Het risico op een val neemt toe met de leeftijd door minder bewegen, verhoogde kans op ziekten en toenemend medicatiegebruik. Daarnaast zijn er risicofactoren zoals o.a. gezichtsvermogen, gehoor, voeding, voetproblemen, en omgevingsfactoren. Ouderen zijn zich vaak niet bewust van een verhoogd valrisico. Veel ouderen die zich nog fit voelen, denken er vaak niet aan dat extra maatregelen zoals meer beweging, nodig zijn. Ook zijn er ouderen die er tegenop zien om meer te bewegen omdat ze slechter ter been zijn. Zeker als ze al eens gevallen zijn. Vaak weten ze niet waar ze moeten beginnen om het valrisico te verkleinen.

De cijfers

In Twente zien we dat de vergrijzing toeneemt. De prognose is dat het aandeel ouderen zal groeien van 20,7% (bron 1) (2021), naar ruim 28% in 20402 (bron 2). Van de 65-plussers in Twente heeft 63% overgewicht en voldoet 41% aan de beweegrichtlijn (bron 3). Ook ervaren zij diverse beperkingen in het dagelijks functioneren3, zoals beperkingen met horen, zien, mobiliteit (27%) of andere gezondheidsproblemen (49%). Een deel van de 65-plussers geeft aan dat zij één of meer huishoudelijke taken niet geheel zelfstandig kunnen uitvoeren (26%).
Het aantal ouderen dat risico loopt op vallen, zal dus toenemen. Met betrekking tot valincidenten heeft 19% van de ouderen aangegeven dat zij zijn gevallen (in de afgelopen 3 maanden in 2020) (bron 3). Deze aantallen geven de urgentie aan van het inzetten van o.a. valpreventie om de druk op de zorg te verminderen. Door meer te bewegen, en daardoor ook meer sociale activiteiten te ondernemen, leveren we ook een bijdrage aan een betere kwaliteit van leven voor deze doelgroep. We hopen op deze manier ook de eenzaamheid onder ouderen te verminderen.

Een duurzame aanpak

Om ouderen zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen is investeren in een structurele aanpak van valpreventie essentieel. De aanpak van valpreventie is vaak nog te ad hoc, kleinschalig, versnipperd en op projectbasis. Het bereiken, signaleren en motiveren van ouderen met valrisico is lastig. Eenmalig deelnemen aan een valpreventieprogramma is niet genoeg. Het is belangrijk dat ouderen blijven oefenen. Effectieve valpreventie vereist inzet en samenwerking op landelijk en lokaal niveau vanuit het sociaal, zorg- en beweegdomein.

Vanuit Twentse Koers loopt het project ‘valpreventie’, waarbij ingezet wordt op een duurzame multidisciplinaire ketenaanpak. We ondersteunen de Twentse Gemeenten bij het stimuleren, enthousiasmeren en het bij elkaar brengen van de betrokken partijen. Zo zijn er inmiddels integrale samenwerkingsverbanden waarbij fysiotherapeuten, de buurtsportcoach en welzijnsadviseurs samen optrekken om de ouderen met valrisico te bereiken, te motiveren en na een training door te leiden naar regulier beweegaanbod. Er zijn drie bewezen effectieve programma’s die helpen het risico op vallen te verminderen, namelijk ‘In Balans’, ‘Vallen Verleden Tijd’ en ‘Otago’.

De volgende stap is de verbinding leggen met andere zorgprofessionals, paramedici, de apotheek en het sociaal domein om er lokaal voor te zorgen dat bij signalering van valrisico het duidelijk is naar wie verwezen kan worden en dat partijen elkaar weten te vinden. Daarnaast vinden we het belangrijk dat de aanpak voldoet aan de behoefte en wensen van de ouderen. Daarom willen we in gesprek met ouderenorganisaties en doen we onderzoek naar de behoefte en wensen van deze doelgroep. Het streven is de keten rondom valpreventie te versterken door verbindingen te leggen met het gemeentelijke en sociale domein en de doorstroming naar het reguliere beweegaanbod. De verwachting is dat in 2023/2024 valpreventie wordt vergoed vanuit de basiszorgverzekering.

Landelijke valpreventieweek

VeiligheidNL organiseert ieder jaar de landelijke valpreventieweek. Dit jaar was dit van 3 t/m 9 oktober. Tijdens deze week werd aandacht besteedt aan bewustwording en kennisverspreiding over valpreventie. Centraal stond dit jaar de motivatie van ouderen. Valpreventie wordt als een lastig onderwerp ervaren om te bespreken met ouderen. Veel ouderen staan er niet voor open en schieten in de weerstand.

Wil je in jouw wijk, stadsdeel, dorp, of stad aan de slag met valpreventie dan kun je contact opnemen met Jan Willem Leidekker (regio coördinator Gezondheid en Leefstijl) of Gina Wildeboer (projectleider Gezondheid en Leefstijl) via info@twentsekoers.nl

 

Bronnen:

1. CBS – Bevolkingsstatistiek
2. ABF Research – Primos prognose 2019
3. Regiobeeld Zorg en ondersteuning voor Twentse ouderen, GGD Twente, Kennispunt Twente, oktober 2021; Gezondheidsmonitor VO 2020