Reablement: Inwoners in eigen kracht

6 december 2022 – Met dank aan Leny Claessens (gemeente Hellendoorn) en Anne de Groote

In het buitenland worden goede ervaringen opgedaan met de aanpak ‘reablement’. Letterlijk vertaald betekent dit ‘het weer in staat zijn’. Reablement is ontstaan in Scandinavië. Ouderen die hulpbehoevend werden maar toch tuis wilden blijven wonen, kregen een intensief revalidatietraject aangeboden om hen weer helemaal zelfstandig te maken. In Denemarken hebben inwoners zelfs wettelijk recht op een trainingsprogramma op maat. In dit programma gaan ze aan de slag om dagelijkse zaken (weer) zelfstandig te leren uitvoeren op een manier die bij de inwoner past. Dit zorgt voor onafhankelijkheid en welbevinden. Aan het einde van dit traject kon de meerderheid van de deelnemers weer zelfstandig en zonder begeleiding of hulp thuis wonen.

In Nederland krijgt reablement ook steeds meer aandacht. De eerste ervaringen binnen de wijkverpleging zijn positief. Zo leren de wijkverpleegkundigen van zorgorganisatie Mijzo hun cliënten vaardigheden aan, waardoor ze langer zelfstandig en onafhankelijk kunnen blijven en geen professionele ondersteuning nodig hebben. Deze aanpak zorgt ervoor dat de hulpvraag van ouderen met 60% daalt.

Aan de slag in Twente

Ook in Twente gaan zorgorganisaties en gemeenten aan de slag met reablement. Door een tekort aan huishoudelijke hulpen is er in diverse gemeenten sprake van wachtlijsten voor de huishoudelijke ondersteuning vanuit de Wmo. Doorgaan op de oude voet is onmogelijk. Daarom is reablement begin 2022 op de gezamenlijke werkagenda van Twentse Koers geplaatst.

Coaching Zelfstandig Leven in gemeente Hellendoorn

Gemeente Hellendoorn is één van de koplopers als het gaat om reablement. Het programma heet in Hellendoorn ‘Coaching Zelfstandig Leven’. In december 2021 heeft het college van Hellendoorn een startnotitie vastgesteld, die in brede kring is besproken. Dit heeft geleid tot de vaststelling van een plan van aanpak in oktober 2022. Het plan bevat drie actielijnen:

• Actielijn 1 – Creëren van brede bewustwording
• Actielijn 2 – Inwoners blijven actief en zelfstandig thuis
• Actielijn 3 – Inwoners, die al in zorg zijn, vergroten hun zelfstandigheid

Voor de tweede actielijn heeft gemeente Hellendoorn samen met welzijnsorganisatie De Welle inmiddels een project ontwikkeld, namelijk Blijf Actief Thuis. In november 2022 ging dit project van start. Coaches vanuit De Welle en de Wmo begeleiden inwoners met gezondheidsklachten bij het maken en uitvoeren van een persoonlijk plan die hen in staat stelt om zo zelfstandig mogelijk (weer) verder te kunnen met hun leven. Het plan sluit aan bij de behoeften en mogelijkheden van de deelnemer. Daarbij maken ze zo veel mogelijk gebruik van het aanbod dat er al is op (para)medisch-, sport- en welzijsgebied.

Twentse Koers

Twentse Koers ondersteunt de uitvoering in de deelnemende gemeenten. Daarbij is ruimte voor lokale invulling. Op deze manier ontstaat een rijke voedingsbodem om van elkaar te leren en reablement optimaal in te zetten. Zo zetten enkele gemeenten vooral in op de samenwerking vanuit de Wmo met fysiotherapeuten (bijvoorbeeld via het programma Powerfull Ageing) en stellen andere gemeenten de functie ergotherapie voorop.

Door reablement in Twente te omarmen willen we de veerkracht van inwoners en de Twentse samenleving versterken. We zetten inwoners graag in hun eigen kracht, waarbij ‘samenredzaamheid’ een belangrijke rol speelt. Met reablement zetten we in op preventie: we willen voorkomen dat inwoners langdurig afhankelijk worden van professionele hulp en hen ondersteunen om waardig en zo zelfstandig mogelijk ouder te worden.

Onderzoek gezond en zelfredzaam ouder worden

Op dit moment doet Anne de Groote, afstudeerder aan de opleiding toegepaste gerontologie (age-friendly design en innovation), een onderzoek naar ‘gezond en zelfredzaam ouder worden’ voor de Twentse Koers. “Ik doe sinds september 2022 onderzoek naar de behoeftes en mogelijkheden bij de oudere inwoners van Twente op het gebied van gezond en zelfredzaam ouder worden. Hiermee heb ik onderzocht op welke manier de oudere inwoners aankijken tegen zelfredzaamheid en bijbehorende thema’s en hoe zij hier zelf aan bij willen dragen. Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van hoe de oudere inwoners aankijken tegen dit thema en hoe ze gemotiveerd kunnen worden ten aan zien van gezond en zelfredzaam ouder worden. Vanuit daar breng ik aanbevelingen uit. Om tot antwoorden te komen zijn voor dit onderzoek twee vragenlijsten uitgezet: één onder de oudere inwoners van Twente en één onder de professionals die over de vloer komen bij deze inwoners. Vervolgens heb ik met 15 inwoners van Twente een diepte-interview gevoerd, om dieper in te gaan op het onderwerp ‘gezond en zelfredzaam ouder worden.’ Anne is op dit moment nog volop bezig met het uitwerken van resultaten en uitschrijven van de aanbevelingen. Eind januari verwacht ze het onderzoek af te ronden.